Pakistan; reizen tijdens ramadan

Weinig "veel plezier", maar vooral "doe je voorzichtig?". Ja, ik begrijp dat je niet meteen aan Pakistan denkt als vakantiebestemming, maar ik ben toch gegaan en het was een wereldse reis!

Hoe kom ik erbij om naar Pakistan af te reizen? Een land waarvan ons ministerie van Buitenlandse Zaken zegt dat je niet moet gaan als het geen ‘essentiële’ reis betreft. Nou, omdat het kan!

Ik heb een heel leuk contact daar, een Nederlandse vriendin die werkt voor de ambassade en zij heeft me onder haar vleugels genomen. Zonder haar was deze reis niet mogelijk geweest, want Pakistan is inderdaad een land met een gebruiksaanwijzing en die heeft zij gelukkig in bezit. En zo reis ik af naar Islamabad, de hoofdstad van Pakistan. Een stad die pas in de jaren '60 is gebouwd ten behoeve van de overheid, politiek en diplomaten. Keurig verdeeld in blokken met nummers.

Deze reis wordt géén low-budget backpackersvakantie, dat is zeker. Ik ga maar gelijk naar het andere uiterste: vliegen met Emirates en daarvan ook nog een deel business class. Allemaal dankzij onze lieve, doch dwingende glimlachjes bij de balie. Kijk, zo zie ik het graag, met champagne in mijn hand, de benen volledig gestrekt en weet je wat? Doe ook nog maar een wijntje!

Dag 1 Verbrande voetzolen bij de moskee
In de ochtend komen we aan en Kim moet gelijk aan het werk. Ik slaap een paar uurtjes en wordt dan opgehaald door Daoud. Hij rijdt mij deze week rond in de auto van Kim, omdat zij de hele week werkt en ik zonder eigen vervoer niet zo makkelijk (lees: bijna onmogelijk) kan rondreizen. En het is wel zo fijn, een man aan mijn zijde. Dat scheelt een hoop in dit land waar 'un-accompanied women' een uitzondering zijn.

Een bezoek aan de enorm grote Faisal Mosque staat als eerste op het programma. Uiteraard gaat voor de entree van het gebied de hoofddoek op en de slippers uit. Ik had het nog niet gemeld, maar het is warm in Pakistan. Er is nu ook een hittegolf in Nederland en ik weet dat dat ook heel warm is, maar hier in Pakistan is het HEEL warm, plus dat ik nogal bedekt gekleed moet gaan (geen blote benen of armen), plus dat het moessontijd is (dus ook hoge vochtigheidsgraad).

Dan ook nog de hoofddoek op en met de blote voeten over de kokendhete marmeren tegels; je kunt me opvegen! Oh ja, gelijk nog een ander belangrijk 'detail'. Het is Ramadan. We kennen allemaal wel iemand (collega of vriend) in Nederland die Ramadan doet, maar hier is 95% van de bevolking moslim en dat betekent dus dat je ook niet zomaar overdag in het zicht van anderen iets kunt eten en drinken. Geen slokje water dus om even bij te trekken, dat komt later wel weer in de auto.

De moskee is helaas niet open voor bezoekers, maar door het raam kan ik wel een beetje naar binnen kijken. Als ik dat doe, is de rest van de bezoekers vooral bezig mij te bekijken, en dat zal de hele week zo blijven. Er wordt naar me gestaard. Heel veel. Maar dat is dan ook het enige. Geen geroep of gesis of gefluit of stiekeme aanrakingen zoals in sommige andere landen wel gebeurde.

Bij de moskee moet ik plassen (as usual) en bij de ladies toiletten tref ik een vrouw aan. Ze kijkt me aan en lacht uitbundig. Ze doet vrijwel meteen haar armbanden af en pakt mijn hand om ze bij mij om te doen. We verstaan elkaar niet, dus haar Urdu en mijn Nederlands vormen een grappig gesprek en ik bedank haar voor dit lieve en spontane cadeau. Ik voel me gelijk erg welkom.

We proberen nog twee musea, maar die zijn op maandag gesloten, dus hebben we tijd genoeg voor de boodschappen die Kim me gevraagd heeft te halen; brood bij de Afghaanse bakker, eieren en yoghurt. Daoud rijdt me rond in Islamabad en ik scharrel het eten bij elkaar. Kim woont op de Diplomatic Enclave, een goed bewaakt gebied van 4 bij 2 km waar de ambassades zijn en de woningen van een deel van het ambassadepersoneel. Hier zijn ook, banken, winkeltjes en restaurants en wij eten die avond bij StreetOne palak paneer, naan en andere heerlijkheden. Jammie!

Dag 2 Boeddha's op z'n Grieks
Ik reis vandaag naar Taxila. De wereld wordt ineens anders als je buiten het keurige Islamabad komt; hier weer de lekkere chaos op de weg. Als eerste gaan we naar het Taxila museum, zodat ik een beetje kan begrijpen waar het hier om draait. Zonder het me te vragen begint een medewerker een heel lang verhaal af te steken, bij elke vitrine vertelt hij wat ik zelf ook kan lezen en het zijn een heleboel vitrines! In het kort komt het erop neer; in dit gebied zijn heel veel opgravingen gedaan uit de periode vanaf vijf eeuwen voor Christus. Het was het centrum van Boedhhistische studie.

En opmerkelijk, met ook Griekse invloed op het boeddhisme (o.a. in de tijd van Alexander de Grote) en dat zie je terug in talloze Boeddha beelden in Griekse stijl (met krullen) en stupa's en tempels met Griekse zuilen. Er is ontzettend veel opgegraven, maar het is maar een fractie van wat er allemaal nog ligt. Na de lange uitleg, die ik eindig door in zijn ogen te weinig fooi te geven gaan Daoud en ik de 'sites' bezoeken. Vooral veel stenen zijn het. Maar de derde site is indrukwekkender, omdat er nog een oude stupa staat en Boeddha beelden. Al met al een zeer bijzondere plek, want ik wist echt niet van het bestaan van de Griekse invloed in dit gebied op het Boeddhisme. Omdat ik een beetje oververhit ben, laat ik me 's middags afzetten bij het Serena Hotel, een 5-sterren hotel waar ik tegen een forse betaling van het zwembad gebruik kan maken. Ik lig hier helemaal alleen, dus het is de prijs wel waard!

In Saidpur Village eten we 's avonds met een Amerikaanse vriendin heerlijk Pakistaans eten. Niet te vroeg op de avond, want dan is het vasten nog niet gebroken, maar na 19:20 begint de iftar en kan er overal gegeten worden. Jammie deel 2! (PS ik was er dus in de avond en zag weinig van dit historische dorpje, maar hier meer beelden op Google).



Dag 3 Rawalpindi met Hollandse invloeden

Ik vertelde al dat Islamabad een hele jonge stad is. Direct ernaast ligt de 'twin city' Rawalpindi. Ruim voor onze jaartelling bestond deze stad al. Hier ga ik het echte Pakistan beleven. Ik heb een date met een Nederlands-Pakistaanse vrouw. Ze neemt me mee naar de markt. Ze is nog enthousiaster dan ik en al lachend en kletsend struinen we de bazaar af. 

Ik ben gek op de chaos van deze markt, met zijn geluiden en geuren en waarbij iedereen me wat wil verkopen. Vrouwen houden van winkelen, dus gaan we nog naar schoenenwinkels en kledingwinkels. In de schoenenwinkel zie ik leuke slippertjes, maar we worden voorlopig nog niet geholpen, want het is net tijd voor het gebed en daarom wordt er midden in de winkel door het voltallige personeel (zo’n 20 mannen) richting Mekka gebogen. Bijzonder! Mijn gastvrouw doet zelf ook aan Ramadan, maar dat betekent niet dat ze niet voor me zorgt, want eenmaal terug bij haar huis krijg ik heerlijke vis en rijst. En ijskoude cola! Jammie 3! In de namiddag ga ik terug naar Islamabad. Vanavond hebben Kim en ik een diner party bij een Italiaanse dame thuis. Er is geen uitgaansleven in Islamabad, alcohol is niet toegestaan en veel buitenlanders die hier wonen, zoeken elkaar thuis op voor een etentje en gezelligheid.


Dag 4 Een duik in het culturele erfgoed van Pakistan
Het museum Lok Virsa is vandaag wel open. Zoals wel vaker ben ik de enige bezoeker/toerist. Dat was in Taxila ook al zo. Dit museum is geweldig! Met poppen worden de verschillende stammen, culturen, gewoonten, kunst en ambachten van Pakistan uitgebeeld. Maar het voelt wel raar, zo alleen in een gigantisch museum met van die starende poppen...

Daarna naar het Pakistan Monument. Dit is een vrij recent bouwwerk en het verbeeldt de vier provinciën van Pakistan in de vorm van een bloem, sterren en de maan. Ik raak aan de praat met een gezin en vraag ze om op de foto te gaan voor me.  

Dat staat toch veel authentieker dan een bezwete Westerse vrouw! En dat moet de moeder van dit gezin ook gedacht hebben, want ze adviseert me ' to wear traditional clothes’. Later die middag bezoek ik een nagelsalon en vallen de meisjes bijna van hun krukjes als ze erachter komen dat ik al 15 jaar ongetrouwd samenwoon. Hun verbazing is eigenlijk net zo groot als die van mij over het gearrangeerde huwelijk. Eén meisje concludeert wijselijk: “It must be a culture thing.”


Dag 5 Een spannende markt

“Can you take me to the Bazaar?” vraag ik Daoud. Hij reageert bedenkelijk: “Mam, embassy people not allowed to go there, because of security reasons.” Tja, je zou het bijna vergeten, maar Pakistan is geen veilig land. Er gaan regelmatig bommen af op markten, bij busstations, bij moskeeën. Het is niet voor niets dat er overal in Islamabad check points zijn, op elke hoek van de straat security guards staan en vooral westerse mensen wordt ontraden drukke plekken te bezoeken.

Maar ik hou wel van wat spanning (ahum) en overtuig hem toch te gaan. Deze markt ligt langs de snelweg en er zit een groot hek omheen, met verschillende ingangen met detectorpoortjes. Ik negeer het idee dat je geen kant op kunt als er iets gebeurt en focus me op de kleurrijke kraampjes. Het is nog rustig en ik ben uiteraard de enige Westerling (en ook nog vrouw). Ik maak lekker veel foto’s en na een uurtje vertrekken we weer, maar niet zonder een tas vol overheerlijke mango’s. 

Ik doe nog wat souvenir shopping bij een winkelcentrum en koel daarna af bij het zwembad van Serena Hotel. Vanavond staat Monal op het programma, een restaurant in de bergen met een prachtig uitzicht op de stad. Nietsvermoedend beginnen Kim en ik (dus zonder Daoud) aan de klim omhoog. We worden vaak woest ingehaald door Pakistanen met haast, maar we hebben pas later door waarom het zo druk is. Iedereen wil op tijd boven zijn voor het iftar diner. De weg gaat in scherpe haarspeldbochten omhoog, we scheren langs diepe ravijnafgronden (okay, ietwat overdreven) ik krijg de bibbers, maar Kim blijft koelbloedig (ze is wel wat gewend in Pakistan). Zo’n twee kilometer voor we bij het restaurant komen, staan de auto’s al in de berm geparkeerd. Wij rijden stug door tot vlak voor Monal en vinden recht voor de deur een lege parkeerplek!! Wat bizar. We zijn net op tijd voor het moment dat het vasten wordt gebroken en men begint met eten. Een heel bijzonder moment en er heerst een serene sfeer. Het uitzicht is wel minder dan verwacht, omdat het al behoorlijk schemert. We werken een mango juice naar binnen en vertrekken weer snel naar beneden, voordat iedereen deze steile weg ook weer terug neemt. Later bedenk ik me dat dit misschien het gevaarlijkste was wat ik heb gedaan in Pakistan J.

Dag 6 Lahore, here we come!

Het is weekend, Kim is vrij en we gaan een road trip maken! Via de Grand Trunk Road rijden we naar Lahore. Hier doen we bijna vijf uur over, wat deze weg gaat dwars door dorpjes, en er is zoveel te zien, dat we regelmatig stoppen voor foto’s. Er is ook een nieuwere snelweg, de M2, maar die is lang niet zo interessant, zelfs saai. Wat Pakistan zo leuk maakt zijn de kleurrijke vrachtwagens. Deze zijn extreem versierd en al de hele week probeer ik deze goed op de foto te krijgen. het is aardig gelukt. 

Eenmaal in Lahore (10 miljoen inwoners – Islamabad 500.000), rijden we gelijk naar de Badshahi moskee en het Lahore fort, twee grote bezienswaardigheden. De moskee dateert uit 1671. Er kunnen zo’n 55.000 mensen in en buiten op het plein is er nog ruimte voor 95.000 gelovigen. We doen onze hoofddoek weer op en slippers uit. Kim en ik worden uiteraard weer non-stop aangestaard en we proberen daarom aansluiting te vinden bij een groepje vrouwen. Hoewel we alleen hun ogen zien, hebben we leuk contact en ze dirigeren ons door een soort museumpje, waar een ode is aan Mohammed.

Ook volgen we ze naar de wasruimte, voor een verfrissing van onze handen en voeten voordat we daadwerkelijk naar de moskee gaan. Ze hebben hier heel slim een loper uitgelegd over het immense plein, dat ze nat houden, zodat je niet je voetzolen verbrandt. De moskee zelf kunnen we niet in, maar zelfs de buitenkant en hal is prachtig. Het Lahore Fort ligt naast de moskee, maar voordat we dat bekijken moet ik echt even afkoelen. Volgens mij is het geen goed teken als je je helemaal rot zweet en tegelijkertijd over je hele lijf kippenvel hebt. Even onze hoofddoek onder de kraan houden voor wat verkoeling. Het fort is niet in een geweldige staat (zeker in vergelijking met de forten die ik in India heb gezien) en na een korte wandeling houden we het voor gezien. Terug naar de airco-auto! We gaan nu naar ons hotel, incheck en opfrissen. Ze hebben er een zwembad, maar wij domme westerlingen hadden natuurlijk weer niet door dat het ladies hour nog niet was begonnen en dat we echt die badmutsjes op moesten. En dan dit: stel je voor een prachtig buitenzwembad en dan gaan om 16:00 de gordijnen dicht/een groot doek er om heen, zodat de vrouwen ongestoord kunnen zwemmen en de mannen geen zicht hebben op het bad. Tja…
We hebben weinig tijd om af te koelen, want we moeten een uur voor zonsondergang bij de grensovergang Wagah zijn.

Dit is een half uurtje rijden van Lahore. Hier is de grens Pakistan en India en ELKE dag vindt hier een ceremonie plaats die in essentie gaat over het strijken van de vlaggen en het sluiten van de grensovergang. Klinkt niet bijzonder, maar het is wel meer dan dat: het is een spektakel!! Ik heb genoten van de bijna 30 minuten durende ‘show’.

Okay, de beide landen nemen het serieus, maar voor ons is het vooral grappig om Pakistan en India zich zo te zien uitsloven. Met militairen die zijn uitgedost, mannetjes die het publiek opjutten, veel geschreeuw en harde muziek. De Pakistaanse kant steekt qua bezoekersaantallen schril af tegen de duizenden en duizenden mensen aan de Indiase kant, maar ik voel me toch trots aan deze kant te zijn en roep dan ook hard “Pakistan, Pakistan” mee met de rest. De foto’s en de filmpjes spreken meer dan mijn woorden.

Na deze ceremonie gaan we terug naar Lahore voor ons avondeten. Daoud raadt ons een restaurant aan en hij heeft gelijk! Voor de zoveelste keer eet ik heerlijk in Pakistan!

Dag 7 Lahore in rust
De Ramadan zorgt ervoor dat iedereen laat op gang komt en als wij rond half 11 naar de bazaar van Lahore gaan is het ook nog rustig. Wel fijn, want we worden toch al zoveel bekeken. We houden het niet lang vol op de markt en snellen terug naar de airco-auto.

We lopen wel nog een blokje om in de Old City, maar ook hier alleen starende mannen. Dan nog even naar restaurant Cockoo’s Den (het is Ramadan, het is daarom gesloten), waar we wel even op het dakterras van het uitzicht mogen genieten. Vanaf hier kijk je op direct op de moskee. Mooi! We nemen de snelle (saaie) weg terug naar Islamabad en besluiten onze road trip bij Lazeez voor fish tikka, baby aubergine prutje en heerlijke naan.

Dag 8 Koelte, eindelijk!
Mijn laatste dag alweer. Vanavond vlieg ik naar huis. Maar ik ga mijn dag goed besteden. Daoud en ik rijden naar Murree, een dorpje in de bergen op 2200 meter hoogte. Dit was vroeger een afkoelplek voor de Engelsen (hill station) en nu vooral een vakantieoord voor Pakistanen die aan de hitte van de stad willen ontsnappen. De weg ernaar toe is er weer eentje uit duizenden. Ik kan zo genieten van wat aan mijn oog voorbij trekt, ik maak weer veel foto’s en voor ik het weet zijn we boven in de bergen. Dat er tegelijkertijd een mist binnen trekt en mijn uitzicht verpest is niet erg, want in het dorp is zo veel te zien. Leuke winkeltjes, veel mensen op de been (alleen alle restaurants zijn uiteraard gesloten).

Gewoon rondlopen, kijken, proberen wat contact te maken met vrouwen. Ik vermaak me hier prima. Daoud heeft me wel wat te bekennen; hij snapt dat ik me niet altijd op mijn gemak voel omdat iedereen naar me staart, maar hij wordt ook bekeken. Wat moet die man met die Westerse vrouw? Is ze zijn vrouw|? Is ze Amerikaans? Ik had het niet door, maar blijkbaar wordt er vaak aan hem van alles over ‘ons’ gevraagd. Hij zegt ze dat ik zijn baas ben, maar ik corrigeer hem en zag dat ‘ie beter kan zeggen dat we collega’s zijn. Terug naar de auto word ik bijna besprongen door een groep vrouwen die heel graag willen dat ik op de foto ga met oma. Tuurlijk, maar dan wil ik ook met jullie allemaal op de foto. De rest van de dag bestaat uit het pakken van mijn spullen, nog wat slapen (lukt niet) en dan om 23:45 word ik opgehaald om naar het vliegveld te gaan.

Tot slot
Sorry, het is nogal een lang blog geworden, maar dat komt omdat ik probeer een goed beeld te schetsen van mijn reis. Pakistan zou een geweldige toeristische trekpleister kunnen zijn, als het een stabieler/veiliger land zou zijn. Het heeft heel veel te bieden. Ik heb maar een klein deel gezien. Er is prachtige natuur, bijzondere bevolkingsgroepen, heerlijk eten, lieve mensen. Ik kijk met heel veel plezier terug op mijn week. En wil natuurlijk vooral mijn lieve vriendin Kim bedanken die tot het uiterste is gegaan om mij deze supervakantie te bezorgen. Dikke kus!

Meer foto's op mijn Facebook pagina